در دنیای امروز، جایی که فشارهای اجتماعی، تحصیلی و خانوادگی زیاد است، بسیاری از کودکان و نوجوانان با احساسات منفی مانند استرس، اضطراب، و عدم اعتماد به نفس مواجه هستند. یکی از مهارت‌های اساسی که می‌تواند به تقویت روحیه و رفاه روانی کودکان و نوجوانان کمک کند، «شفقت به خود» است. شفقت به خود به معنای مهربانی و درک خود در برابر اشتباهات و نقص‌ها است و می‌تواند ابزاری قدرتمند برای مقابله با چالش‌های زندگی باشد.

شفقت به خود چیست؟

شفقت به خود یعنی برخورد مهربانانه و بدون قضاوت با خود در مواقع سختی، اشتباهات یا شکست‌ها است.این مفهوم برخلاف خودانتقادی است که در آن فرد خود را سرزنش می‌کند یا احساس شرمندگی دارد. در عوض، شفقت به خود فرد را تشویق می‌کند که با خود مهربان باشد، به احساسات خود احترام بگذارد و خود را در لحظات دشوار درک کند.

چرا شفقت به خود برای کودکان و نوجوانان مهم است؟

1- کاهش استرس و اضطراب: نوجوانان معمولاً با چالش‌های زیادی روبه‌رو هستند، از جمله فشارهای تحصیلی، اجتماعی، و تغییرات جسمانی. شفقت به خود می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند، زیرا به فرد این احساس را می‌دهد که حتی در شرایط سخت هم ارزشمند است.
2-افزایش اعتماد به نفس: کودکان و نوجوانانی که قادر به ابراز شفقت به خود هستند، بیشتر احتمال دارد که خود را قبول کنند و از انتقادات و شکست‌ها به عنوان فرصتی برای رشد استفاده کنند، نه به عنوان نشانه‌ای از عدم کفایت.
3- تقویت روابط اجتماعی: زمانی که فرد با خود مهربان است، می‌تواند مهارت‌های اجتماعی بهتری پیدا کند. شفقت به خود به نوجوانان کمک می‌کند تا روابط سالم‌تری با دوستان، خانواده و همکلاسی‌ها برقرار کنند، زیرا آن‌ها می‌آموزند که با دیگران نیز به شیوه‌ای مهربان و دلسوز رفتار کنند.
4- بهبود سلامت روانی: تحقیقات نشان داده است که افرادی که شفقت به خود را تمرین می‌کنند، کمتر از افسردگی، اضطراب و احساس تنهایی رنج می‌برند. این امر به‌ ویژه برای نوجوانان که در دوران حساس رشد خود هستند، اهمیت ویژه‌ای دارد.

چگونه می‌توان شفقت به خود را به کودکان و نوجوانان آموزش داد؟

1- الگو بودن: والدین و مربیان باید خود شفقت به خود را نشان دهند تا کودکان و نوجوانان یاد بگیرند چگونه با خود مهربان باشند. هنگامی که یک بزرگسال در مواجهه با مشکلات خود مهربانی و درک از خود نشان می‌دهد، این رفتار به ‌طور طبیعی به کودک یا نوجوان منتقل می‌شود.
2- صحبت در مورد احساسات: والدین باید با فرزندان خود در مورد احساساتشان صحبت کنند و آن‌ها را تشویق کنند که احساسات خود را بدون ترس از قضاوت بیان کنند. این کار به کودک یا نوجوان کمک می‌کند تا درک بهتری از خود پیدا کرده و بتواند به احساسات خود احترام بگذارد.
3- تشویق به پذیرش نقص‌ها: مهم است که کودکان و نوجوانان بیاموزند که هیچکس کامل نیست. آنها باید یاد بگیرند که اشتباهات بخشی طبیعی از فرآیند یادگیری است و این اشتباهات نباید باعث کاهش ارزش شخصی آنها شود.
4- تقویت رفتارهای مثبت: والدین باید رفتارهای مثبت و مهربانانه کودک یا نوجوان را تشویق کنند. این می‌تواند شامل تحسین و قدردانی از تلاش‌ها، نه تنها نتایج باشد. این کار باعث می‌شود کودکان احساس کنند که برای تلاش‌هایشان ارزش قائل هستند، نه فقط برای موفقیت‌های بیرونی.
5- تمرینات شفقت به خود: می‌توان با استفاده از تمرینات ساده، مانند نوشتن نامه‌ای به خود با هدف تشویق و حمایت از خود، یا گوش دادن به جملات مثبت و تقویت‌کننده در مورد خود، به تقویت این مهارت پرداخت.

درنهایت

شفقت به خود یک مهارت حیاتی برای رشد روانی و اجتماعی کودکان و نوجوانان است. آموزش این مهارت می‌تواند به آنان کمک کند تا با چالش‌های زندگی به شیوه‌ای سالم‌تر و مثبت‌تر برخورد کنند. با توجه به فشارهای روزافزون زندگی مدرن، داشتن احساس مهربانی و درک از خود می‌تواند تفاوت بزرگی در سلامت روان و رفاه کودکان و نوجوانان ایجاد کند.

گردآورنده:فائزه آزادی‌پور