یکی از چالش‌های بزرگ والدین و مربیان تربیتی در برخورد با کودکان، مدیریت خشم و واکنش‌های احساسی آن‌ها است. بسیاری از والدین هنگام مشاهده رفتارهای نادرست یا نافرمانی از کودک، به طور طبیعی واکنش‌های خشمگین یا سرزنش‌کننده نشان می‌دهند. اما این نوع واکنش‌ها به‌ویژه زمانی که به صورت دعوا یا فریاد بیان می‌شوند، نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کنند، بلکه ممکن است به تشدید خشم و احساسات منفی کودک منجر شوند. در این مقاله، به دلایل علمی و روان‌شناختی این پدیده پرداخته و روش‌های بهتری برای مدیریت و حل مشکلات رفتاری کودک ارائه می‌دهیم.

1. کودکان هنوز مهارت‌های کنترل خشم را نیاموخته‌اند

کودکان به طور طبیعی در فرآیند رشد خود در حال یادگیری و توسعه مهارت‌های اجتماعی و عاطفی هستند. یکی از این مهارت‌ها، توانایی کنترل و مدیریت خشم است. زمانی که والدین در مواجهه با رفتارهای نادرست کودک، به او فریاد می‌زنند یا دعوا می‌کنند، کودک ممکن است بیشتر احساس اضطراب، ترس و درماندگی کند. این احساسات به جای کمک به کنترل خشم، ممکن است به شکل‌های پرخاشگرانه‌تر و ناآگاهانه‌تری بروز پیدا کنند.

2. دعوا باعث می‌شود کودک احساس ناتوانی و بی‌قدرتی کند

وقتی که والدین وارد دعوا با کودک می‌شوند، کودک ممکن است این رفتار را به عنوان نوعی تهدید یا حمله به شخصیت خود درک کند. این احساس تهدید به نوبه خود می‌تواند موجب افزایش اضطراب و خشم کودک شود. در چنین شرایطی، کودک ممکن است بیشتر به فکر مقابله با والدین یا جلب توجه منفی باشد تا اینکه به دنبال اصلاح رفتار خود باشد.

3. افزایش احساس تنش و استرس در کودک

دعوا و نزاع باعث ایجاد تنش و استرس در جو خانه می‌شود. کودک که هنوز نمی‌تواند تمام جنبه‌های روانی و عاطفی یک موقعیت تنش‌زا را درک کند، ممکن است تنها بر روی احساسات منفی خود تمرکز کند. این می‌تواند باعث شود کودک نتواند به درستی به رفتارهای خود فکر کند و از آن‌ها درس بگیرد. به عبارت دیگر، دعوا بیشتر منجر به احساس خشم و بی‌اعتمادی می‌شود تا درک و اصلاح رفتار.

4. تکرار رفتارهای منفی در واکنش به مدل‌سازی نادرست

کودکان تمایل دارند رفتارهای اطرافیان خود را الگو برداری کنند. زمانی که والدین در موقعیت‌های مختلف با خشم و پرخاشگری واکنش نشان می‌دهند، کودک ممکن است این رفتار را به عنوان یک مدل اجتماعی معتبر یاد بگیرد. در نتیجه، او ممکن است در آینده در مواجهه با مشکلات، همان روش‌های احساسی را دنبال کند و به جای حل مسئله به طور منطقی، آن را با خشم و پرخاشگری حل کند.

5. تأثیرات منفی بر روابط والدین و کودک

دعوا و نزاع‌های مداوم میان والدین و کودک می‌تواند به تدریج رابطه‌ای تنش‌آلود و بی‌اعتماد ایجاد کند. کودک ممکن است به تدریج احساس کند که قادر به برقراری ارتباط سالم و مثبت با والدین خود نیست. این امر می‌تواند بر رشد روانی کودک تاثیر منفی بگذارد و در نهایت به کاهش اعتماد به نفس، افزایش اضطراب و حتی رفتارهای اجتماعی ناسالم منجر شود.

راهکارهای بهتر به جای دعوا کردن

1. گوش دادن فعال و همدلی

به جای واکنش‌های خشمگینانه، بهتر است والدین به احساسات کودک گوش دهند و سعی کنند او را درک کنند. این کار به کودک کمک می‌کند تا احساس کند که مورد توجه و محبت قرار گرفته و از این طریق می‌تواند احساسات خود را بهتر مدیریت کند.

2. استفاده از گفتگوهای مثبت

هنگامی که کودکی رفتار نادرستی از خود نشان می‌دهد، به جای دعوا، می‌توان با او به صورت آرام و منطقی صحبت کرد. توضیح دهید که چرا رفتار او نادرست است و چگونه می‌تواند اصلاح شود. این روش به کودک کمک می‌کند که پیام‌های تربیتی را بهتر درک کند و درک بهتری از رفتارهای مناسب پیدا کند.

3. استفاده از انضباط مثبت

انضباط مثبت به جای تنبیه‌های جسمی یا عاطفی، بر روی آموزش رفتارهای صحیح تمرکز دارد. این روش با استفاده از تشویق، پاداش‌های معقول و محدودیت‌های منطقی، به کودک کمک می‌کند تا مسئولیت‌پذیری بیشتری از خود نشان دهد.

4. مدل‌سازی رفتارهای مناسب

والدین باید به عنوان الگوهایی برای کودکان عمل کنند. اگر والدین خود کنترل خشم را به خوبی مدیریت کنند و به شیوه‌ای مثبت و محترمانه با مشکلات برخورد کنند، کودک نیز یاد خواهد گرفت که چگونه احساسات خود را به شیوه‌ای سازنده و سالم ابراز کند.

نتیجه‌گیری

دعوا کردن با کودک نه تنها به حل مشکل کمک نمی‌کند، بلکه می‌تواند باعث افزایش خشم و مشکلات رفتاری در او شود. روش‌های تربیتی مبتنی بر احترام، همدلی و آموزش مهارت‌های اجتماعی، باعث رشد و توسعه کودکان می‌شود و به آنها کمک می‌کند تا در شرایط بحرانی احساس امنیت و حمایت کنند. در نتیجه، والدین باید در مواجهه با مشکلات رفتاری کودک از روش‌های سالم و سازنده استفاده کنند تا علاوه بر اصلاح رفتار، رابطه‌ای عاطفی و سالم با کودک خود برقرار سازند.

گردآورنده:فهیمه عسکری