معلم الهام بخش
خلاصه کتاب : معلم الهام بخش
اثر : رابرت ا سالو
هدف: ایجاد تغییر مثبت در زندگی دانش آموزان
مترجمان : سعید مادح خاکسار / حسن ملکیان
انتشارات : سایه سخن
این کتاب برای هرکسی که به دنبال تاثیر گذاری است ، چه معلم باشی ، چه والد نوشته شده است.
معلم الهام بخش از خواننده می خواهد که شیوه ی جدیدی برای تعلیم و تعلم در نظر بگیرد و بر اساس نظریه ی معروف تئوری انتخاب ارائه شده است.
این کتاب برای معلمان مناسب است چرا که توانایی آن ها را درک عوامل رفتاری ، سازماندهی کلاس و …. افزایش می دهد.
از نظر معلم الهام بخش شغل معلمی یعنی الهام بخشیدن ، ایجاد تغییر مثبت و فردی که به دیگران اهمیت میدهد.
این کتاب برای والدین اثرگذار است زیر در حقیقت پدر و مادر اولین معلمان ما هستند و اگر شما والدی هستید که می خواهید فرزندتان رفتار مناسبی داشته باشد و در مدرسه نیز نهایت تلاشش را کند پس این کتاب ارزش وقت گذاشتن دارد.
روان شناسی کنترل بیرونی برای کسانی جذاب است که دنبال دیگرانند و می خواهند انسان های چند وجهی را به موجوداتی که میتوان با تنبیه و تشویق کنترلشان کرد ، تبدیل کنند.
اما ما انسان ها پیچیده تر از آنیم که طرفداران روان شناسی بیرونی بتوانند متقاعدمان کنند، در حقیقت ما به دنبال استقلال هستیم.
روان شناسی کنترلی بیرونی در صورتی موثر است که به جای کیفیت دنبال اطاعت محض باشیم که همان حکایت هویج و چماق می شود و اثرگذاری موقت و کوتاهی دارد و در نهایت به این نتیجه خواهیم رسید که هرگز الهام بخش نخواهد بود.
دکتر ویلیام گلسر : آنچه بیرون از ما رخ می دهد با کاری که تصمیم به انجامش می گیریم ارتباط گسترده ای دارد.
البته فقط اتفاقات بیرونی رفتار ما را شکل نمی دهد ما از دنیای بیرون فقط اطلاعات به دست می آوریم ، اینکه بر اساس آن اطلاعات چگونه رفتار می کنیم به خودمان بستگی دارد.
آموزش به روش روان شناسی کنترلی شاید در گذشته کارایی داشته است اما در دنیای اکنون دانش آموزان زمانی به موفقیت می رسند که حرکت با زور را رها کنند و متهد به موفقیت تحصیلی شوند.
تاکید این کتاب به نظریه ی انتخاب است و می گوید تئوری انتخاب به پیچیدگی رفتارهای انسان ها احترام میگذارد و در هر رابطه ی متقابلی از آن بهره می برد.
تئوری انتخاب می گوید :
1) ما ازدرون انگیزه میگیریم و دنیای بیرون به ما اطلاعات می دهد اما به انجام دادن هیچ کاری مجبور نمی کند.
2) رفتارمان را خودمان انتخاب می کنیم و مسئولیت پاسخگویی عملکردمان نیز به عهده ی خودمان است.
3) ما انسن ها از اراده ی آزاد برخورداریم و به لحاظ ژنتیکی خودمختار و آزاد آفریده شده ایم، هیچ دستورالعمل از پیش تعیین شده ای در ما وجود ندارد که چگونه و با چه کسی ارتباط برقرار کنیم.
معلم باید:
● فعالیت های مدرسه ای را طوری انتخاب کند که ارضا کننده ی نیاز های انسان باشد. این فعایت ها به برقراری ارتباط با همسالان ، کسب قدرت و توانمندی فردی دانش آموزان کمک می کند.
● کلاس های ارضا کننده نیاز دانش آموزان تشکیل دهد تا در فضایی با نشاط کار خود را انجام دهند و نیاز به برقراری ارتباط را احساس کنند و ارتباط مناسب برقرار کنند. که نتیجه آن رضایت و و لذت بردن معلم از کارش است .
رفتار نا مناسب را چگونه باید مدیریت کرد ؟
1)رفتار هرفمند است : هدف رفتار ارضای نیاز های احساسی است . اگر دانش آموزی ادعا کند که بهم بهم زدن نظم ، تفریح است وظیفه ی من معلم کمک به اوست تا میل طبیعی اش به تفریح را مسئولانه ارضا کنم .
وقتی به دانش آموز کمک کنم نیازش را ارضا کند در واقع با او همکاری کردم نه اینکه کنترلش کردم !
2) همه ی ما بهترین تلاشمان را میکنیم : وظیفه مربی کمک به دانش آموزان برای بالا بردن ظرفیت خودشان است. تا بهترین تلاش ( چه تحصیلی – چه در اجتماع ) مسئولانه شود.
3) مردم توانایی انجام دادن کار خوب را دارند : برای مدیریت دانش آموزانی که قصد اختلال در فرایند آموزش را دارند باید به یاد داشته باشید که آنها می توانند مسئولانه رفتار کنند .
اگر گمان کنید که این دانش آموز نمی تواند رفتار بهتری داشته باشد بازی دیگر تمام است و شما شکست خورده اید !
یک معلم الهام بخش می گوید : او “هنوز” قادر به انجام دادن این کار نیست.
بهترین نوع آموزش هماهنگ شدن با شیوه ی کارکرد مغز است .
راسل می گوید : وقتی مجبور باشیم هر یک از نیمکره ها می تواند در هر حالتی عمل کند .
یک معلم الهام بخش محیطی می سازد که هر دو نیمکره را درگیر کند و آموزش آگاهانه یعنی :
● هنگام آموزش می دانیم چه چیزی را می آموزیم.
● از لوازم جانبی بصری به خاطر ارزش آموزش ها استفاده می کنیم نه فقط جذاب کرد ظاهر !
● نوآوری که با برنامه ریزی و قابل پیش بینی هستند باعث افزایش یادگیری و افزایش توجه دانش آموزان می شود.
●معلم الهام بخش دانش آموزان را به چالش می کشاند و از تلاش آن ها حمایت می کند.
● هرچه عاطفه شدید تر باشد خاطره ی ایجاد شده در مغز قوی تر است.
● از هر رفتاری که در دانش آموزان حس تهدید ایجاد می کند ، باید اجتناب کرد .
یادتان نرود که تهدید پیشرفت را تضعیف ، بی نظمی را افزایش و یادگیری را کاهش می دهد.
● محیطی خلق کنید که در آن شاگردان در حالت روان باشند یعنی یک تکلیف که نه زیاد دشوار است و نه زیاد آسان
● آموزش مطالب جدید با احساسات و انرژِ فراوان باشد . اگر می خواهید دانش آموزان آموزه هایتان را جذب کنند و یادگیری عمقی داشته باشید ، به آنها فرصت کافی برای معنا سازی دهید.
● به رنگ کلاس توجه کنید . رنگ کلاس به گونه ای باید باشد که نه دانش آموزان را بیش از حد آرام کند و نه رفتار های تهاجمی را تحریک کند.
دانیل شاکتر استاد دانشکده پزشکی هاروارد می گوید : ما در حد فاصل جهان و آنچه در حافظه مان ایجاد می کنیم قرار داریم . بنابراین هرچه شرایط یادگیری را متمایز و خاطره انگیزتر کنید در یادآوری مطالب عملکرد بهتری خواهید داشت.
از آنجایی که معلمان با طیف وسیعی از رفتار ها رو به رو می شوند لازم است که با تئوری تکامل‌ننسی باگ آشنا شوید.
چون که زندگی را با وابستگی به والدین و نزدیکانمان شروع می کنیم پس نیازهایمان در طول دوره وابستگی تامین خواهند شد.
اما برای ادامه ی زندگی باید به صورت مستقل رقابت کنیم تا از وابستگی به استقلال برسیم.
بین 8- 16 ماهگی رفتار مشارکتی وجود دارد و نتیجه آن مراقبت بیشتر در این دوره وابستگی است .
بین 16 – 20 دوره ی دوسالگی وحشتناک است . یعنی دوره ی حکمفرمایی رفتارهای رقابتی ! این دوره در شکل گیری بزرگسالی بسیار مهم است.
در دوره کودکی هر 6 ماه یکبار کودکان از رفتار مشارکتی میل به رفتار رقابتی پیدا می کنند. با این کشمکش پویا یک چرخه شکل می گیرد که تا 7 سالگی کودک ادامه پیدا می کند.
در کلاسی که ترس حاکم است کودکان رفتار مشارکتی دارند ، اما چون حس امنیت ندارند مرحله ی رقابتی وجود ندارد.
معلم الهام بخش رفتار نوجوان را درک می کند و می داند که رفتار رقابتی در نوجوانان شایع است. که کاهی ممکن است به چالش های نامناسب کشیده شود. آنها کمک میکنند تا با اقتدار تمام از این دوره بحرانی عبور کنند .
در اوایل نوجوانی رفتار رقابتی بین دانش آموزان بسیار قوی است و اکثر دانش آموزان با رسیدن به 16 سالگی رفتار مشارکتی دوباره در آنها ظهور می کند. فقط معلمانی میتوانند به خوبی با چنین شرایطی کنار بیایند که عملا نیاز خود به قدرت را ارضا کرده باشند .
معلمان الهام بخش برای شکوفایی هرچه بهتر دانش آموزان باید بدانند محرک آنان چیست ؟ نیازهای غالبشان در آن لحظه کدام است ؟
مراحل استدلال اخلاقی لیکونا
1)سالهای مهد کودک و پیش از دبستان : ( اطاعت می کنیم تا تنبیه نشویم. )
این مرحله بر پیامدهای بیرونی رفتار تمرکز دارد . در این مرحله کودکان هنوز توانایی استدلال انتزاعی درباره ی اخلاق را ندارند و بیشتر به پاداش و تنبیه واکنش نشان می دهند. در این مرحله معلم الهام بخش می تواند علاوه بر استدلال اخلاقی مرحله ی بعدی هم تسهیل کند و به کودک همدردی را یاد بدهد که نتیجه آن تاکیر بر عدالت است.
2) سال های اولیه دبستان : ( اگر با من خوب باشید من هم با شما خوب خواهم بود و اگر باشید بد خواهم بود)
این مرحله به پیشرفت در فهم قوانین و انتظارات اجتماعی تاکید دارد. بچه ها در این سنین به دنبال استقلال و آزادی می گردند . مفهوم برابری برای همه را به طور ساده درک میکنند و به نتیجه ی رفتارها توجه دارند تا نیت انجام دهنده.
دانش آموزان این رده رفتار معلم را زیر نظر می گیرند تا ببینند آیا مهربانی در عمل را مهم تر از عدالت می دانند یا نه!
3) سالهای میانی ابتدایی و بعد از آن : ( کوشش فرد برای خوش حال کردن دیگران )
این مرحله بستگی به زمان شکل گیری دارد اگر پیش از نوجوانی رخ دهد تمام تلاشش را برای خوش حالی دیگران انجام می دهد و مهار آن در مدرسه راحت تر است.
اگر در شروع نوجوانی رخ دهد فرد سعی در خوش حال کردن هم سالان خود دارد .
معلم الهام بخش به دانش آموزان یاری می دهد که به جای استفاده از قدرت، مشکلات را مشارکتی برطرف کند.
4) نوجوانی و بزرگسالی: ( چه طور می خواهیم دیده شویم ؟)
این مرحله تمرکز به روابط فردی دارد و دانش آموزان از استقلال فراتر می روند . به دنبال وابستگی متقابل حرکت می کنند.
معلم الهام بخش دانش آموزان را درباره ی فکر کردن به مسائل اجتماعی و اخلاقی سوق می دهد اما از ارائه دستورالعمل می پرهیزد و اجازه می دهد خودشان کشف کنند.
اگر می خواهید معلم الهام بخش باشد نباید از دیگران تقلید کنید هر معلمی یک روش منحصر به فرد دارد.
معلم الهام بخش با تمام دانش آموزان نه فقط آنهایی که شایستگی دارند رفتار مثبا دارد و به آنها کمک میکند که ارزیابی مثبتی از خودشان داشته باشند و در نتیجه موفقیت تحصیلی را درک می کنند.
نباید دست از یادگیری بکشید اتفاقا معلم الهام بخش خود را در موقعیت های جدید قرار می دهدتا بار دیگر چالش هیجان و لذت یادگیری را تجربه کند. هیجان مسری است آن را سرایت دهید اگر با عشق و هیجان درس بدهید دانش آموزان نیز با علاقه یاد خواهند گرفت . شما همواره در حال الگو سازی هستید پس هماهنگی حرف و عملتان ستودنی است.
اگر به درس بیش از دانش آموزان اهمیت بدید شما هرگز معلم الهام بخشی نخواهید بود. ابتدا باید نشان بدهید که به آنها اهمیت می دهید . به رفتار های بچگانه بخندید . بی نظمی را تشویق نکنید اما بدانید گاهی دانش آموزان بی نظم می شوند.
معلم الهام بخش می داند به جای ( این یا آن ) باید از ( هردو – و ) استفاده کند.
ASCD تاکید می کند که هر کودکی در هر مدرسه ای از جامعه ی ما شایستگی دارد که سالم ، ایمن، مشغول و تحت حمایت باشد و به چالش کشیده شود.
معلم الهام بخش واقع بین و عملگراست . بجای تمرکز بر روی مسائل فرعی ، تمرکز خود را به دانش آموزان و مسئولیت های حرفه ای خود می دهند. این به معنای استفاده ی درست از وقت و انرژِی شان است.
اگر می خواهید به دانش آموزان خود الهام ببخشید به آنها یادآوری کنید که:
می خواهید که همگی از وقت خود لذت ببرید اما هدف اصلی تان آموزش است.
تجسمی را به وجود آورید که به دانش آموزان نشان دهد کلاس عالی محور چه کلاسی است چه صداهایی در آن شنیده می شود و چه حرف ها و کارهایی هرگز نباید بشنوید یا ببینید.
برای رسیدن به کار با کیفیت کار خود را شرح دهید.
به جایگاه افراد اهمیت دهید و به دانش آموزانتان احساس ارزشمندی بدهید.
تفاوت ها و استثناهای کلاس را جستجو کنید و برای آنها چاره ای بیندیشید.
کلاس درس را به مکانی امن تبدیل کنید تا شاگردان درون گرا خطر بیرون آمدن از منطقه آسایش خود را بپذیرند.
قبل از تشکیل گروه های یادگیری به آموزش مهارت های گروهی بپردازید سپس عملکرد موثر و مسئولیت ها را در گروه یاد دهید تا درنهایت بازخورد عالی بگیرید.
کاری کنید دانش آموزان تمرکز خود را روی وظیفه شان یعنی یادگیری حفظ کنند و صرفا برای نمره تلاش نکنند.
به بچه ها نشان دهید یادگیری مطالب درسی مهیج و جالب است و ارزش تلاش کردن را دارند.
اروین می گوید :از بهترین راه هایی که دانش آموزان می توانند مفهوم یا فرایند خاصی را به طور اساسی یاد بگیرند این است ربط آن با زندگی خودشان را ببینند.
برای الهام بخشی به همکارانتان :
1)موعظه نکنید
2) حرف و عملتان یکی باشد.
3)فردیت خود را حفظ کنید.
4)تولید و حفظ انرژی در مدرسه
5) برقراری ارتباطات فرامدرسه ای
6)اهمیت پذیرفتن وظایف اداری
پیوند با والدین
یکی از موثرترین راه های رسیدن به کلاس ایده آل پیوند مثبت با والدین است.
- تماس های مثبت : همیشه برای مکلات تماس نگیرید . هدف گفت و گو ایجاد مشارکت است . والدینی که برای موفقیت فرزندشان با آنها تماس گرفته اید قدردان شما خواهند بود.
- جلسه برای والدین : ایتدا بگویید هدف جلسه کمک به موفقیت دانش آموزان است . پیشنهادات مورد استقبال و از کارهای دیگر پرهیز می شود.
- ترس : والد باید با این باور وارد جلسه شود که هدف کمک به مشکلات فرزندش است نه توبیخ او. والد باید به ما اعتماد کامل کند
- فخر نفروشید : از خود بپرسید اگر به عنوان والد در این جلسه باشم آیا خود را عضوی ارزشمند از گروه می دانم ؟ یا حس حقارت دارم ؟
- ایجاد دیدگاه مشترک : داشتن هدف مشترک اختلافات را از بین می برد.
مدیریت اختلاف ها
لزومی ندارد برداشت منفی از اختلاف داشته باشیم . در حقیقت وقتی اختلاف به خوبی مدیریت شود ، رشد ما تسهیل می شود.
مدیریت اختلاف فرایندی ساده است . ابتدا تصویری را دنبال کنید که نتیجه ی آن برنده / برنده باشد. زمانی که دو طرف به یکدیگر احترام بگذارند و سعی در حفظ رابطه داشته باشند ، موفقیت آمیز است.
به جای ترسیدن از اختلاف برای آن ارزش قائل شوید و با مدیریت درست این اختلاف را به رشد تبدیل کنید.
وقتی عصبانی ، خشمگین یا رنجیده هستید فرایند زیر کمکتان می کند :
ابتدا احساسات و برچسب هایی که بر ضد طرف مقابل استفاده کردید شناسایی کنید.
حالا وقت آن رسیده است که از خودتان بپرسید از داشتن برداشتی منفی به طرف مقابل چه سودی می برید.( شاید نخواهید اعتراف کنید اما آن برداشت منفی ارضا کننده ینیاز به خشنودی است )
و در آخر مشخص کنید که چگونه می توانید همین بهره را ببرید بدون اینکه به آن دسته از افکار منفی مت.سل شوید.
مدیریت زمان
تبدیل شدن به معلمی الهام بخش مستلزم تلاش است. معلمان الهام بخش پیوسته برنامه های آموزشی خود را به روز رسانی میکنند. معلمانی که راهبردهای این کتاب را به کار می گیرند ، به دلیل اینکه به شیوه ای مناسب مسئولیت بیشتری را متوجه دانش آموزان می کنند ، راحت تر می توانند شغل خود را مدیریت کنند.
معلمان الهام بخش مدام می پرسند : با توجه به نقش و هدفم ، آیا تکلیفی که انجام می دهم مناسب است و ارزش صرف وقت و انرژی را دارد ؟
معلمان الهام بخش وقت خود را با تهیه ی سخنرانی های طولانی و کارهای معلم محور تلف نمی کنند . در عوض محیطی جذاب به وجود می آورند که دانش آموزان را تشویق کنند به یادگیرنده های فعال و کاملا مجذوبی تبدیل شوند.
اگر می خواهید معلم الهام بخش دانش آموزانتان باشید به نیاز های خود توجه کنید و وقتتان را طوری مدیریت کنید که انرژی ، عشق به تدریس و شادی را به کلاس بیاورید.
معلمان الهام بخش روابط کاری حمایتی و موثری با کمک معلم ها برقرار می کنند تا وقت بیشتری را برای خود آزاد کنند.
گردآورنده: مهلا سعیدی
